Bouwen aan een context voor makerschap

Reuring

Om de zichtbaarheid van het Makerscollectief te vergroten, organiseerde Çakir een evenement om het collectief te introduceren. Een groot aangepakt evenement dat net iets anders was dan anders, zegt Çakir. “Met korte presentatie, veel visuals, een moderator die vragen stelt en een expositie met voorbeelden. Je moet echt laten zien en het anders gaan doen, om te zorgen dat mensen open gaan staan voor verandering.”

Een moment waarop Çakir de energie voelde was toen moderator Marsha Simon aan het begin van de middag als ijsbreker mensen vroeg of ze een maker waren. “Of niet, maar probeer je ook de maatschappij te veranderen. Ze maakte mensen zich ervan bewust dat in iedereen een maker zit.”

Samen met de Embassy of Safety werd een programma bedacht. Ook werd de expositie ‘In Makers We Trust’, die tijdens de afgelopen Dutch Design Week (DDW). te zien was, opgezet in de bedrijfskantine tussen de twee torens van het ministerie van Binnenlandse Zaken en JenV. “Lekker opvallend en iedereen binnen de torens loopt er elke dag wel even langs”, licht Çakir toe. “Als er ergens reuring is, raken mensen geïnteresseerd.”

Voor Çakir was de opkomst van zo’n honderd mensen verrassend hoog, blikt ze terug. “Mensen hadden zich van tevoren ingeschreven, maar er druppelden ook tijdens het evenement mensen binnen. Zelfs toen we nog niet eens waren begonnen, trok de banner van de expositie ‘In Makers We Trust’ aandacht. Terwijl ik nog zaken stond te regelen hoorde ik voorbijgangers zich hardop afvragen wat dat vertrouwen in makers zou zijn?”

Mix

Volgens Tabo Goudswaard, creatief leider van de Embassy of Safety en ambassadeur van de World Design Embassies (WDE), was het de mix van de diversiteit aan bezoekers die zorgde voor een energieke middag. Goudswaard: “Er waren veiligheidsprofessionals, collega’s van Çakir die gewoon interesse hadden voor het Makerscollectief en het makerschap. Maar er waren ook ontwerpers van buitenaf, collega’s uit het werkveld die belangstelling hadden voor het systemische makerschap in het veiligheidsdomein.”

“Daarnaast was er een hele groep mensen die benieuwd was naar hoe je maakruimte vormgeeft binnen een organisatie? Zo waren er ambtenaren van het ministerie Binnenlandse Zaken, het ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, maar ook van De Nederlandsche Bank. Zij zijn ook met maakkracht bezig en hadden niet verwacht dat JenV één van de eerste zou zijn die een makerscollectief zou hebben.”

Maatschappelijke impact

Çakir studeerde strategic design aan de TU Delft en deed haar afstudeeronderzoek voor de directie Kennis, Innovatie en Strategie (IKS/X) binnen JenV. Deze directie is op zoek naar indicatoren en relevantie in richtingen om intern en extern te innoveren, om te komen tot een pro-actieve organisatie die de groeiende hoeveelheid wicked problems kan bestrijden, zo beschrijft ze in haar master thesis. 

Ze ontwierp voor het wicked problem ‘polarisatie in online omgevingen’ tools en concepten voor de ambtenaren. “Daar waren ze zo blij mee dat ik mocht blijven”, zegt ze met een lach. Çakir staat sinds oktober 2022 officieel op de loonlijst van JenV. 

Hoe het idee van het Makerscollectief is ontstaan, vindt Çakir lastig te duiden. “Het lijkt best ‘random’ gegaan. Vorig jaar rond deze tijd popten er opeens veel ontwerpers zo links en rechts op. Het leek wel alsof alle innovatiegroepjes hadden bedacht om een creatief persoon aan te nemen.”

“De Embassy of Safety kaart al langer de trend aan dat ontwerpers behoefte hebben om maatschappelijke impact te maken, zoals ikzelf. Tegelijkertijd merk je dat rijksambtenaren beseffen dat ze met hun rechtlijnige manier van werken de vele complexe problemen en vraagstukken niet kunnen oplossen. Ze zoeken naar iets anders.”

Samen sterk

Volgens Çakir was het Olof Schuring, innovatieadviseur bij JenV, die zich realiseerde dat het goed is om ontwerpers binnen te halen, maar dat zij het in hun eentje niet redden. Çakir: “Een ontwerper heeft verschillende manieren om te kijken naar werk. Dat kan ‘clashen’ met de werkwijze van een stereotype ambtenaar. Die bevraagt je continu waarom je iets doet, wat het nut daarvan is en waartoe het leidt. Het is best lastig om je daarmee te blijven verbinden. Dan is het goed dat je met andere ontwerpers bij elkaar kan komen en samen sterk te staan.”

Het Makerscollectief wil vooral de rijksambtenaar helpen om handvatten te geven om anders te kunnen reageren op waar ze nu mee zitten, legt Çakir uit. “Dat veranderen is gewoon moeilijk, want je zit in het systeem van de rijksoverheid en dat is al erg beklemmend.”

Complementair

Goudswaard vindt het mooi dat het Makerscollectief “echt een initiatief is van Çakir en haar collega’s”. De Embassy werkt al sinds 2019 aan een veiliger Nederland met de inzet van maakkracht. Voor Goudswaard is het vernieuwende van het Makerscollectief dat “je zo expliciet een context bouwt voor makerschap”. “Je verbindt mensen over teams en over directies, zelfs over organisaties heen.” Naast de toren waarin alle beleidsmakers van JenV zich bevinden, vallen ook onder meer de politie, het Openbaar Ministerie en Reclassering Nederland onder het ministerie.

“We zijn complementair aan elkaar”, gaat Çakir verder, “Zoals mijn collega Senna Snel (Openbaar Ministerie, red.) het in haar presentatie beschreef, is de Embassy als een sprinter. De Embassy agendeert en geeft richting. Wij als Makerscollectief zijn de marathonlopers, wij doen het werk binnen de organisatie. We moeten een wat langere adem hebben om kleine aanpassingen te kunnen doen. Daarom zijn wij nodig, samen met de sprinters krijgen we de bal aan het rollen.”

De diepte in

Evelien ten Elsen, projectleider van de Embassy of Safety en programmamanager van WDE, gaf een rondleiding door de expositie. “Elk project werd toegelicht door de ontwerper van dat project. Daar kwamen veel vragen op af, er was veel interactie en oprechte interesse. De expositie was tijdens DDW ook interactief en inspirerend, maar dan vertel je het verhaal aan bezoekers die niet zo geïnformeerd zijn in de veiligheidsvraagstukken. Dat is dit keer anders. Nu zijn het vooral veiligheidsprofessionals die heel goed de materie snappen. Zij gaan direct de diepte in met de ontwerpers. Dat was heel bijzonder om te ervaren.”

Çakir hoopt dat met het evenement van 2 mei een zaadje is geplant voor verandering. “Misschien dat mensen hun vacaturetekst iets aanpassen. Of dat ze voor een vraag contact opnemen met het Makerscollectief, een ontwerper of een partij die gekoppeld is aan de Embassy of Safety. Zo hopen we dat we over vijf jaar veel groter zijn dan dat we nu zijn.”

De expositie is nog te zien en te bezoeken tot 13 juni. Dan is er een vervolg evenement waarbij het vooral zal gaan om de vraag: Maken, hoe doe je dat? Binnenkort komt dit programma online in het programma van World Design Embassies.

Meer foto’s van deze dag vind je hier.