Een terugblik op World Design Embassies 2019

Storymap: Verken de zes locaties van WDE 2019

In deze aflevering een terugblik op Dutch Design Week 2019. Wat was er te zien? Welke verbindingen zijn er gelegd? En op welke manier werden mensen geïnspireerd?

Maar eerst wat achtergrondinformatie. Daarvoor gaan we te rade bij Marianne Aarnoudse, de programmamanager van World Design Embassies bij de Dutch Design Foundation. Zij en haar team zijn al in 2017 begonnen met de ontwikkeling van het World Design Embassies programma. “En oorspronkelijk was het ons idee om een World Design Expo te creëren met landen die daar hun beste ontwerpen zouden presenteren. Maar toen we het concept ontwikkelden, realiseerden we ons dat landen en steden allemaal worstelen met dezelfde uitdagingen en problemen zoals klimaatverandering, gezondheid, mobiliteit, enzovoort. Daarom besloten we dat het veel interessanter en waardevoller zou zijn om deze ambassades te organiseren rond de thema’s over die maatschappelijke kwesties.”

En dat is precies wat er gebeurd is. World Design Embassies is er bovendien in geslaagd om overheid en marktpartijen met ontwerpers te verbinden om samen nieuwe perspectieven te vinden. “Om van elkaar te leren, ideeën en best practices uit te wisselen en, in sommige gevallen, echt te experimenteren en samen een concept te ontwikkelen.”

Ontwerpers zijn vooral gericht op de menselijke benadering in plaats van op meer technologie, zegt Marianne. “Ze zijn in staat om deze ideeën en concepten te visualiseren die het tastbaar en begrijpelijk maken voor mensen, en hen in staat stellen om zich ermee te verhouden. Deze mensgerichte benadering richt zich meer op wat mensen nodig hebben en wat hun leven structureel verbetert.”

Het biedt organisaties ook de ruimte en de mogelijkheid om risico’s te nemen die ze anders niet zouden nemen.

“Ze lijken een meer open geest te hebben en zijn meer bereid om samen te werken omdat het geen verplicht nummer meer is, maar ze er zelf voor kiezen om er te zijn.”

Er is vooraf geen blauwdruk gemaakt voor de ambassades om te bepalen hoe ze zouden moeten werken – de enige gemeenschappelijke basis is dat elk van de ambassades belangrijke maatschappelijke vragen probeert te beantwoorden. Wat is bijvoorbeeld onze relatie met water? Of: is veiligheid een recht? En tijdens de Dutch Design Week hebben de ambassades inzicht gegeven in hoe ze met die vragen omgaan. In exposities, workshops, lezingen en debatten werd het verhaal van deze belangrijke thema’s verteld – en een stap verder gebracht.

Embassy of Circular & Biobased Building

Het hart van elke Dutch Design Week is het Ketelhuisplein – een uitgestrekte buitenruimte die wordt omgetoverd tot een openluchttentoonstelling. En dit jaar stond het Ketelhuisplein in het teken van de Embassy of Circular & Biobased Building.

De Embassy of Circular & Biobased Building richtte zich op de uitdagingen op het gebied van bouwen en hoe we dat duurzamer kunnen maken met behulp van circulaire en biobased materialen. “Zoals je wellicht weet, is er een tekort aan woningen in Nederland”, zegt Marianne. “In 2030 moeten er een miljoen huizen gebouwd zijn. En met de klimaatdoelstellingen in het achterhoofd probeerde deze Embassy de vraag te onderzoeken hoe we die nieuwe huizen kunnen bouwen: energiezuiniger, klimaatbestendig en emissievriendelijker. Dat hebben we laten zien in twee paviljoens die zich richten op mogelijke oplossingen. Een van de paviljoens was het biobasecamp, gemaakt van CLT, kruisgelamineerd hout. Het is ontworpen door architect Marco Vermeulen.”

Het paviljoen is gemaakt van pilaren, eigenlijk stammen van populierenhout, legt Marco uit. “Vroeger stonden ze in de bermen van de snelweg tussen Eindhoven en Boxtel, maar vanwege hun leeftijd moesten ze worden gekapt. We hebben ze gebruikt ze als basis voor het paviljoen. Het dek erboven is gemaakt van kruisgelamineerd hout. Dus je ziet de oorspronkelijke bron, de boom, de stam, en je ziet tegelijkertijd de potentie, het dak.” Het paviljoen zelf was de plek voor tentoonstellingen over biobased building.

Het Paviljoen was groots, met zijn dek ondersteund door de kruislings geplaatste populierenstammen. De hele week dwaalden bezoekers de trap op en neer, waarbij ze de stevigheid van het paviljoen op de proef stelden en genoten van de esthetische kwaliteiten. “Ik hoop dat veel mensen kennis hebben gemaakt met het materiaal en nu ook de mogelijkheden ervan inzien, zodat er een zekere vraag naar dit materiaal gaat ontstaan, want ja, elke economie begint ook met een vraag naar iets.”

Vlak naast het biobasecamp stond het andere Circular Biobased paviljoen, gemaakt door Company New Heroes. Het heette “het Growing Pavilion” en was gemaakt van mycelium, een paddenstoelmateriaal. “Het was een prachtig paviljoen, waaruit blijkt dat dit biobased materiaal ook op grotere schaal kan worden toegepast dan eerder is getoond”, herinnert Marianne zich. “Het trok echt veel bezoekers en veel belangstelling van allerlei mensen die Dutch Design Week bezochten.” Curator Lucas de Man verbaasde  zich over de reacties van het publiek: “Bezoekers wilden het aanraken en meer weten, en de technische mensen waren verbaasd over hoe ver we technisch gezien al zijn gekomen. Dus zowel de professionals als het publiek zijn tevreden, dus wij zijn dat ook.”

Meer over de Embassy of Circular & Biobased Building

Embassy of Health

Ook de Embassy of Health trok veel bezoekers op het Ketelhuisplein. De tentoonstelling was gevuld met interessante invalshoeken op het gebied van gezondheidszorg en leidde tot heftige discussies. “Het lange termijn thema van deze ambassade is chronische gezondheid”, legt Marianne uit. “De vraag was wat er zou gebeuren als we allemaal chronisch gezond zouden zijn”.

Een van de projecten heette “wie heeft de leiding”. De centrale vraag daarbij was of je een robot meer kunt vertrouwen dan een chirurg. Marianne: “Nu is een robot nog meer een instrument van de chirurg dan zelf een chirurg. Maar wat zou er gebeuren als de robot meer autonoom wordt? Ze kunnen veel nauwkeuriger werken dan een mens, ze maken de menselijke fouten niet, ze worden nooit moe”. Bezoekers werd gevraagd om antwoord te geven op de vraag wie ze hun operatie het liefst zouden zien doen, en wie verantwoordelijk zou zijn als er iets misgaat. “Ze waren er echt bij betrokken, ze begonnen zelfs te discussiëren met andere mensen op de tentoonstelling. Het onderwerp leefde, we zagen mensen die zich er echt mee bezighielden”.

Betrokkenheid staat sowieso centraal tijdens Dutch Design Week. Curator Jetske van Oosten en ontwerper Frank Kolkman probeerden antwoord te vinden op een andere cruciale vraag in de zorg: wat betekent zorg echt?

“Een groot deel van de tentoonstelling ging in op de ervaring van de eindgebruiker in een zorgsysteem”, legt Frank uit. “We praten vaak over de grote systemen en hoe ze al dan niet functioneren, maar eigenlijk is de ervaring van het naar een zorginstelling moeten gaan een heel menselijke aangelegenheid.” Frank wijst bijvoorbeeld op de installatie ‘Iye’ van Pim Boreel. “Hij denkt na over een hersenvliesontsteking die hij in zijn jeugd heeft gehad. En als gevolg daarvan is zijn gezichtsvermogen aangetast. Daarom creëerde hij een audiovisuele installatie die dit probeert weer te geven. Ik denk dat het een heel goede manier is om de impact van een gezondheidsprobleem op iemand te visualiseren.”

Meer over de Embassy of Health

Embassy of Sustainable Design

Een van de grootste ambassades dit jaar was de Embassy of Sustainable Design, die zich niet alleen richtte op het gebruik van duurzame materialen. Marianne: “Dit is de Embassy waarin veel grote bedrijven hebben geleerd dat we in een transitieproces zitten dat vraagt om nieuwe manieren om samen te werken, om nieuwe en meer circulaire businessmodellen te ontwikkelen. Ze erkenden daarbij ook dat ontwerpers een belangrijke rol en verantwoordelijkheid hebben in dit proces, vooral omdat zij aan het begin van elk proces staan: door meer circulaire en duurzame producten te produceren.”

Een van de dingen die de bezoekers van de Embassy of Sustainable Design konden doen, was het doorlopen van een soort labyrint, ontworpen door het ARTez Instituut voor de Kunsten. Door 4 vragen te beantwoorden konden bezoekers hun eigen (virtuele) t-shirt ontwerpen. Door het kiezen van een materiaal, de manier van maken, de kleurstelling en de vernietigingsmethode, werd hen verteld hoe duurzaam hun keuzes eigenlijk zijn. Er is geen optie voor 100% duurzaamheid, maar het proces heeft mensen bewust gemaakt van de mogelijkheden.

Meer over de Embassy of Sustainable Design

Embassy of Water

Aan de andere kant van Eindhoven, bij de voormalige zuivelfabriek van Campina, was het thema water. En hoe we dit misschien te makkelijk als vanzelfsprekend beschouwen. De belangrijkste vraag van deze ambassade was hoe we een meer circulaire manier kunnen creëren om water te gebruiken en ook welke oplossingen er gevonden kunnen worden om de kwaliteit van ons water te verbeteren. Anouk van der Poll, de curator van deze ambassade, koppelde acht ontwerpers direct aan concrete vragen van de partners van de ambassade. De ontwerpers gingen aan de slag met onderwerpen variërend van het vinden van nieuwe manieren om regenwater te gebruiken voor bijvoorbeeld het doorspoelen van je wc, het aanpakken van medicijnafval in water of het creëren van meer bewustwording bij consumenten over de manier waarop we leidingwater als vanzelfsprekend beschouwen.

Theresa van Dongen werkte aan een project om regenpijpen te ontkoppelen van het riool. “In de stad stroomt er zoveel water weg van onze daken, om via de regenpijp afgevoerd te worden  naar de riolering terwijl 10 meter verderop een park en bomen staan die dorst hebben. Daarom heb ik Tubey gemaakt, een soort besproeiingssysteem met 4 gietertjes die aan de muur hangen – dus als het regent zullen deze 4 bakjes vollopen en de volgende ochtend kun je er een paar planten mee besproeien die wat extra water nodig hebben of er iets anders in huis mee doen en het is eenvoudig en speels. Je ziet het water stromen, wat een mooi effect heeft – en het is gewoon direct klaar voor gebruik. Het project heeft alles te maken met extreem weer dat we kunnen verwachten met de klimaatverandering, met zwaardere regen en droogte.”

Curator Anouk van der Poll heeft ook een grootser idee. Het terrein van de voormalige melkfabriek wordt omgebouwd tot een woonwijk en ze hoopt dat de Embassy of Water ook daarbij een rol kan spelen. “Mijn doel is dat de ideeën van de ontwerpers in dit nieuwe gebied gebruikt kunnen worden. Zo kunnen we in het centrum van dit nieuwe woongebied daadwerkelijk een decentrale zuiveringsinstallatie bouwen en mensen op een andere manier naar water laten kijken en er meer zorg voor laten dragen.”

Meer over de Embassy of Water

Embassy of Safety

Terug op het Ketelhuisplein, in een serie gebouwen met eenrichtingsglas, was de ambassade van veiligheid bezig om het publiek bewust te maken van hoe ze betrokken kunnen worden bij maatschappelijke veiligheid. “De Embassy of Safety concentreerde zich dit jaar op criminaliteit die de fundamenten van onze samenlevingen ondermijnt, door criminelen die gebruik maken van alle legitieme systemen en diensten”, zegt Marianne. “In dit licht onderzocht de Embassy de vraag ‘Is veiligheid een recht’ en bekeek ze hoe de houding van mensen kan worden veranderd zodat ze zich ervan bewust worden dat veiligheid het resultaat is van gezamenlijke inspanningen en gedeelde verantwoordelijkheid. En in de zomer voor de Dutch Design Week initieerde de VNG een ‘What If Lab’ waar drie teams van ontwerpers werkten aan concrete veiligheidsvraagstukken die door gemeenten uit heel Nederland op tafel werden gebracht”.

Een van de belangrijkste thema’s binnen de Embassy of Safety is drugsgebruik. Curator Tabo Goudswaard is ervan overtuigd dat als meer mensen zouden weten welke rol ze spelen bij de productie van drugs, ze er twee keer over zouden nadenken om ze te kopen. En hij heeft dat laten zien. “We hebben het onderzoek van het Trimbos-instituut laten zien, over hoe jongeren zichzelf zien binnen deze drugsketen. Een van de inzichten was dat als ze het gevoel hebben dat ze bijdragen aan milieuvervuiling, dat een stimulans kan zijn om geen drugs te gebruiken. Dat deden we met een installatie, een spannende ruimte waarin ze de effecten en mislukkingen zien, het heette de ‘Drugs Dump Tour’. De feiten en de cijfers werden op een zeer aangrijpende manier getoond.”

Meer over de Embassy of Safety

Embassy of Mobility

Ook de Embassy of Mobility trok veel aandacht. Een treinomroeper riep de bezoekers naar binnen, terwijl ze commentaar gaf op de passerende voertuigen en ons vroeg om na te denken over wat mobiliteit in de toekomst zou kunnen betekenen. “Grappig genoeg had de Embassy of Mobility geen voertuigen en ging het niet om mobiliteit als reis van A naar B”, kijkt Marianne terug.  Wat de partners van de Embassy wel deden was een andere focus leggen op mobiliteit in het perspectief van de leefbaarheid van steden en dorpen. En tijdens de week was het paviljoen een levendige plek waar deskundige ontwerpers, beleidsmakers en professionals samenkwamen om te discussiëren over vele aspecten van mobiliteit. Bijvoorbeeld: moeten klimaatdoelstellingen prevaleren boven economische kwesties?”

Eén antwoord komt van de Nederlandse Spoorwegen. “We hebben weliswaar doelstellingen voor 2040 – toegankelijker zijn, meer capaciteit hebben – maar de uitdaging is er natuurlijk nu al. We herkennen de verschillende uitdagingen en ook dat de oplossing niet meer door één partij kan worden geleverd. Het moet een co-creatie zijn van gemeenten, andere overheden, bedrijven zoals de Nederlandse Spoorwegen – al die bedrijven die samenkomen om het openbaar vervoer volledig te herontwerpen en een oplossing te bieden voor het mobiliteitsprobleem dat we hebben.”

Terugkijkend op de World Design Embassies, ziet Marianne vooral heel veel belangstelling van veel verschillende mensen uit diverse doelgroepen. “Het was een goede manier om al die mensen met elkaar in contact te brengen en ze onderdeel te maken van de communities rond de gepresenteerde thema’s, zodat we een nieuw uitgangspunt kunnen hebben voor de ontwikkeling van de Embassies voor de komende jaren. We zijn op zoek naar de coalition of the willing. Partners die bereid zijn om samen te werken in open innovatie of een open samenwerkingsmodel. Die bereid zijn om hun kennis en ideeën te delen. En natuurlijk partners die de inbreng van ontwerpers in het proces op prijs stellen.”

Meer over de Embassy of Mobility

What will the future bring?

De Embassies van 2019 zijn inmiddels afgebroken en opgeruimd. Wat hoopt Marianne Aarnoudse voor de Embassies in de toekomst? “Natuurlijk zijn er altijd nieuwe thema’s en dringender vragen die beantwoord moeten worden. Waar we op hopen is dat uiteindelijk partijen die nu in de Embassies participeren, ontwerpers bij hun processen zullen betrekken, zodat ze de Embassies zelf niet meer nodig hebben om ontwerpers te gebruiken bij het ontwikkelen van nieuwe perspectieven en nieuwe oplossingen.”

Deze laatste aflevering van onze serie over de World Design Embassies 2019 is ook beschikbaar als podcast.

Luister naar de podcast op Soundcloud

De World Design Embassies zijn een programma van de Dutch Design Foundation en werken het hele jaar door met partners en belanghebbenden om te kijken naar de rol die design kan spelen bij het ontwikkelen van nieuwe perspectieven en concrete oplossingen voor de uitdagingen waar we als samenleving in een snel veranderende wereld voor staan.

De Embassies zijn ook onderdeel van Dutch Design Week, wanneer de wereld naar Eindhoven komt om innovaties te ontdekken door de ogen van ontwerpers, design thinking en design skills. Tijdens Dutch Design Week nemen de Embassies een fysieke vorm aan – in tentoonstellingen, lezingen, discussies en workshops – zodat ideeën, expertise en inzichten kunnen worden gedeeld, met experts maar ook met het grote publiek.

In deze serie hebben we elk van de zes Embassies in detail bekeken en hebben we aan de hand daarvan de uitdagingen en oplossingen voor toekomstige samenlevingen verkend.

De zes andere afleveringen kun je hier vinden, evenals meer informatie over partners en video’s over de ambassades. Maar kom het vooral ook zelf beleven, op Dutch Design Week 2020 in Eindhoven, van 17 tot en met 25 oktober. Hopelijk tot ziens!