WDE Spotlight: Reframing Studio

Kun je iets meer over jezelf, je achtergrond en Reframing Studio kunnen vertellen?

Hi! Ik ben Beatrijs Voorneman en opgeleid als industrieel ontwerper bij de TU Delft. Toen ik me inschreef in Delft dacht ik dat ik dat ik dan later skischoenen zou gaan ontwerpen. Dat leek me belangrijk, een skischoen die echt lekker zit. Maar tegen het einde van mijn bachelor besefte ik steeds meer: het is niet het ontwerpen, maar het zijn de mensen die de ontwerpen gebruiken die mij het meeste fascineren. Ik schreef me in bij de faculteit psychologie van de Erasmus Universiteit. En weer een jaar later begon ik (terug in Delft) aan mijn master Design for Interaction. Met mijn diploma op zak was ik helemaal klaar om met mijn ontwerp skills en enorm verantwoordelijkheidsgevoel de wereld te verbeteren. Al gauw merkte dat er maar weinig vacatures waren voor ontwerpende wereldverbeteraars. Ik maakte wat omzwervingen ging van puur ontwerpen naar puur onderzoeken en uiteindelijk vond ik bij Reframing Studio (RP) de perfecte balans. 

Bij Reframing Studio ontwerpen we volgens de Reframing Methode. Een ontwerp methode (ontwikkeld in Delft door Matthijs van Dijk en Paul Hekkert) een filosofische benadering die ‘de waarom’ van het ontwerpen centraal zet. Dus we gaan niet meteen aan een oplossing werken, maar nemen behoorlijk wat stappen terug en doen grondig onderzoek naar de toekomstige context en het gedrag van mensen. Om vervolgens samen met onze opdrachtgever te bepalen wat de daadwerkelijk ontwerpopgave moet zijn. De betekenis van dat wat we maken staat dus in alles wat we doen centraal. En daar ga ik wel lekker op, met mijn enorme verantwoordelijkheidsgevoel! 

We werken aan heel veel verschillende opdrachten voor verschillende klanten. Van een ontwerp van de melkveehouderij van de toekomst tot aan een visie op de informatiehuishouding van het rijk. We doorlopen iedere keer dezelfde methode maar de vraagstukken zijn iedere keer weer anders.

Jullie project Redesigning Psychiatry is tijdens Dutch Design Week onderdeel van de Embassy of Health. Wat kun je ons over dit project vertellen?

Het is echt een droom van een project. Waarin wij ontwerpers, samen met filosofen, experts en ervaringsdeskundigen en met een aantal innovatieve organisaties een gewenst toekomstbeeld voor de geestelijke gezondheidszorg voor 2030 ontwikkelen. We willen de transitie aanjagen naar een betrouwbaar, toegankelijk en flexibel netwerk voor geestelijke gezondheidszorg.

Dat doen we door middel van ontwerpprojecten, onderzoek en de RP-beweging. We werken dus aan veel verschillende dingen tegelijkertijd. Op dit moment ontwikkelen we een podcast serie (The Bumpy Road) voor jongeren, over vastlopen in de puberteit. We onderzoeken taal, producten en diensten die mensen helpen bij het begrijpen en veranderen van de patronen die het leven mogelijk en soms ook onmogelijk maken. En we zijn een Reünie aan het plannen voor de ongeveer 150 alumni van ons summerschools.

Kun je uitleggen hoe dit project zich verhoudt tot het verhaal van deze Embassy?

Om een nieuwe GGZ vorm te kunnen richten we ons op twee fundamentele vragen: Hoe ziet de wereld van 2030 eruit en hoe heeft deze wereld invloed op ons psychisch welzijn? En wat is een psychisch probleem?

We onderzoeken dus hoe de wereld verandert. En hoe veranderingen in de manier waarop we leven met anderen, hoe we werken, hoe kinderen opgroeien, ons psychisch welzijn beïnvloeden en hoe mensen in deze nieuwe wereld straks kunnen vastlopen. Een onderzoek wat volgens mij goed aansluit bij de Embassy zowel qua onderwerp als qua werkwijze. We werken met een groot netwerk aan zorgprofessionals, ervaringsdeskundigen, filosofen, creatieven en onderzoekers. Een groots vraagstuk vraagt nu eenmaal ook om een grote cognitieve diversiteit.

Maar ook die tweede vraag: “Wat is een psychisch probleem?” sluit goed aan bij de Embassy en de expositie Chronisch Gezond. Het lijkt misschien een eenvoudige vraag, maar daar is in de geschiedenis van de mens heel verschillend over gedacht. Als we in de huidige tijd kijken zijn met name de biomedische verklaringen en ‘stoornissen’ dominant. We zijn geneigd zowel de oorzaken als de oplossingen van een psychisch probleem helemaal bij het individu te leggen. Ons uitgangspunt is dat de mens en de omgeving altijd met elkaar verweven zijn. Het psychisch welzijn wordt even goed gevormd door sociale, culturele en economische omstandigheden als door onze biologie en psychologie. De basisgedachte van Redesigning Psychiatry is dat psychische problemen daarom in essentie interactieproblemen zijn. Het zijn de complexe interacties binnen mensen, tussen mensen en tussen mensen en hun omgeving die ervoor zorgen dat mensen vastlopen. In deze interacties kunnen patronen ontstaan die de problemen instandhouden.

Jullie hebt meerdere projecten gedaan rondom de gezondheidszorg. Waarom hebben jullie besloten om je met dit thema bezig te houden?

Ongeveer negen jaar geleden deden we ons eerste ontwerpproject binnen de geestelijke gezondheidszorg. We ontwierpen (in opdracht van de Parnassia Groep) Temstem, een app voor mensen die last hadden van stemmen. We maakten kennis met een sector waarbinnen innovatie enorm technologie-gedreven was. Er werd veel geëxperimenteerd met E-health, online patiëntenportalen maakten hun entree en zonder app hoorde je niet bij. Maar wat de waarde voor de eindgebruiker was van al deze innovatie was lang niet altijd duidelijk. Met onze waarde-gedreven aanpak konden we veel toevoegen. En Temstem werkte als een soort vliegwiel. Al vroeg ontstonden er gesprekken over een bijna utopisch project: wat nu als je de hele sector zou kunnen herontwerpen? Daar ging een paar jaar dromen en nog veel meer praten overheen en in 2015 gingen we van start in opdracht van 12 GGZ-instellingen. 

Het is echt een droomproject zoals ik al eerder zei. Dat komt enerzijds natuurlijk door de omvang van het vraagstuk en het utopische karakter. En anderzijds omdat we binnen het zorgdomein zo dicht op het leven van die zorggebruiker ontwerpen en echt positief kunnen bijdragen aan het welzijn van mensen. Ontwerpen wat er toe doet. Dan fiets je wel fluitend naar huis hoor.

Wat voor ontwerp/project zou je/zouden jullie nog graag realiseren in de toekomst en waarom?

Mentale Gymnastiek! Als we leren ringzwaaien, koprollen en trefballen waarom leren we dan ook niet hoe je ruzie maakt, hoe je omgaat met tegenslag, met de chaos in je hoofd en hoe vriendschappen werken? Het is een RP-concept waar we zelf heel enthousiast over zijn maar wat ook enorm resoneert met de mensen om ons heen. Iedereen wil meedoen en meedenken. Dus we willen dit heel graag verder gaan uitwerken en er meer vorm aan gaan geven. Wat leren kinderen dan precies, hoe leren ze het en van wie? We zijn op dit moment een projectgroep aan het samenstellen en nog hard op zoek naar een of meerdere scholen die met ons samen willen werken. Suggesties zijn super welkom!

Hoe denk je dat jij met jouw werk impact kan maken?

We hopen op veel verschillende niveaus impact te maken. Door bijvoorbeeld ervaringen te creëren die recht doen aan de complexe problemen waar mensen mee worstelen. En door op toegankelijke wijze de handvaten te bieden die kunnen helpen de spiraal naar beneden te doorbreken.

Op economisch niveau door te investeren in het psychisch welzijn van de samenleving als geheel. Bezuinigen op de GGZ werkt averechts, want veel psychische problemen worden steeds moeilijker en duurder om te behandelen als je daar te lang mee wacht. Veel mensen zoeken in het huidige systeem geen hulp of komen pas in een zeer laat stadium in hulpverlening terecht. Maar het medicaliseren van elke psychische of sociale uitdaging werkt ook averechts. Met RP focussen we daarom op de ontwikkeling van levensvaardigheden en het sociale vermogen om met de schurende kanten van het leven om te gaan. 

Maar psychisch welzijn gaat over veel meer dan alleen goede zorg. Het gaat evengoed over de manier waarop we opgroeien, leren, werken en leven. We krijgen daarom vaak de vraag “Waarom heet jullie project niet redesigning society?”. Een herontwerp van de GGZ vraagt immers ook om een herontwerp van de samenleving. We willen niet alleen nieuwe zorg ontwerpen, we moeten ook met elkaar een nieuwe taal ontwikkelen om over kwetsbaarheden te praten, menselijke variatie omarmen, de prestatiedruk verlichten en sociale vindingrijkheid stimuleren.

Als je één persoon mocht kiezen om mee samen te werken (een wetenschapper, kunstenaar, filosoof, bioloog, ontwerper, politicus, wie dan ook), wie zou je kiezen en waarom?

Nee ik kan niet kiezen hoor! Sowieso de aanstaande ministers van VWS en OCW, want willen we dit goed en grondig gaan aanpakken zullen we dit toch op landelijk niveau moeten gaan doen en in en met Den Haag moeten gaan ontwerpen. En misschien kunnen we het dan ook hebben over een Ministerie van Kwaliteit van Leven. 

Maar op  korte termijn misschien wel: Paulien Cornelisse. Binnen RP zijn we enorm vaak met taal bezig. We merken dat we soms gewoon niet de woorden hebben geleerd om over bepaalde kwetsbaarheden te praten. Het herontwerpen van de GGZ begint misschien wel gewoon met een passende taal. We hebben het binnen RP niet over gek of normaal maar over vastlopen en loskomen. Maar goed, wij zijn ook maar ontwerpers. Taal is volgens mij echt haar ding.

Voor/met welk bedrijf zou je heel graag een keer een project willen doen? En wat voor project zou dat zijn?

Met één van de grote zorgverzekeraars. We merken dat (her)ontwerpen nu soms vastloopt op de financiële modellen die er achter ons huidige zorgstelsel liggen. En dat iedereen daar trouwens op vastloopt. 

Maar het kan echt anders. De lijfarts van de Chinese keizer kreeg alleen betaald op de dagen dat de keizer gezond was. Denk daar maar even over na. 

Wat volgens mij betekent dat ook daar een enorme ontwerpopgave ligt. We zijn al vaak bij verzekeraars gaan praten maar het is ons nog niet gelukt om samen te gaan ontwerpen aan die transitie naar betrouwbaar, flexibel en toegankelijk GGZ netwerk.