WDE Spotlight: Bertrand Burgers

Kun je iets meer vertellen over jezelf, je achtergrond en je ontwerppraktijk?

Mijn praktijk bevindt zich op het snijvlak van ontwerp en wetenschap. Dat is een richting die ontstaan is tijdens de master Crossover Creativity aan de HKU. In mijn projecten werk ik samen met wetenschappers aan complexe en abstracte thema’s. Met kunst en ontwerp kan ik deze thema’s toegankelijk maken voor een groot publiek, nieuwe perspectieven bieden of mogelijke implicaties tastbaar maken. Wat mijn werken gemeen hebben is dat je er een tastbaar toekomstperspectief kunt beleven die de verbeelding prikkelt en waarover we met elkaar in gesprek kunnen gaan. Doordat beleving en emotie centraal staan, ontstaan andere inzichten dan wanneer er puur vanuit de ratio over gedebatteerd wordt. Dat is voor wetenschappers interessant, omdat het voor hen vaak een uitdaging is om hun complexe materie bespreekbaar te maken voor het grote publiek, terwijl ze die dialoog graag aangaan; zeker als het gaat over ethisch discutabele technologieën waarvan het belangrijk is dat de standpunten van de samenleving meegenomen worden in de ontwikkeling ervan, genetische modificatie bijvoorbeeld. Begin dit jaar heb ik mijn eigen ontwerpstudio Symbiose opgericht waarbinnen ik wetenschappers en ontwerpers samen wil brengen.

Vanuit WDE geloven we dat ontwerpend denken van fundamenteel belang is voor het komen tot nieuwe oplossingsrichtingen bij complexe maatschappelijke vraagstukken. Hoe zie jij dat als ontwerper?

Precies zo. Ik denk dat veel complexe maatschappelijke vraagstukken compleet zijn vastgelopen door een gebrek aan voorstellingsvermogen. We proberen steeds hetzelfde te doen en hopen dan op andere uitkomsten. Daarnaast lijkt het dat politici geen keuzes meer durven te maken en alleen bezig zijn met hun beleidsperiode van vier jaar. Burgers willen wel veranderen, maar weten niet altijd hoe en hebben minder invloed dan het bedrijfsleven en overheden. Daardoor zijn we allemaal brandjes aan het blussen die vandaag misschien iets oplossen, maar ons morgen in des te grotere problemen brengen. Ontwerpend denken biedt een medicijn door met nieuwe vergezichten en concrete oplossingsrichtingen te komen, en vervolgens ook snel en zonder enorme geldbedragen over te kunnen gaan tot de uitvoering daarvan. Met name dat laatste vind ik een grote kracht. Het lef hebben om het te gaan doen, te leren en onderweg bij te sturen.

Gedurende de onderzoeksfase van het project heb ik me met name gericht op de emotionele relatie tussen mens en implantaat, en heb ik het perspectief gedraaid door te vragen: hoe is het eigenlijk voor een implantaat om een jaar lang te leven in, met en in dienst van een mens? Dat perspectief riep weer allerlei nieuwe vragen op. Het uiteindelijke werk zijn drie artistieke objecten die ieder een type implantaat representeren. Het is de bedoeling dat bezoekers intiem worden met de objecten door het tegen hun lichaam te houden, waarna er een emotioneel afscheidsbericht van het implantaat volgt.

Waarom heb je ervoor gekozen om deel te nemen aan de Embassy?

De Embassy is voor mij een bekende naam waar ik zelf altijd graag kom tijdens Dutch Design Week. Ze hebben een groot bereik en trekken een gevarieerd publiek dat voor mij relevant is, waaronder het bedrijfsleven, de overheid, wetenschappers en zorgprofessionals. Daarnaast heeft de Embassy een duidelijke focus op het aanpakken van maatschappelijke problemen, dat is in mijn werk ook altijd een belangrijk speerpunt. En qua thematiek sluit Intimate Implant natuurlijk heel goed aan op de Embassy of Health.

Wat zijn de volgende stappen voor Intimate Implant?

De volgende fase is dat we het werk op zoveel mogelijk plekken willen exposeren. Parallel daaraan starten we met een onderzoek naar de impact van het werk. Maar voorlopig heb ik vooral veel zin om te zien en horen hoe mensen reageren op het werk.

Hoe hoop je dat jouw werk impact maakt?

Een belangrijk uitgangspunt van mijn projecten is dat ik wil dat er nieuwe kennis ontwikkeld wordt. Dat is ook een van de redenen waarom ik zo intensief samenwerk met wetenschappers, zodat de opgedane inzichten echt kunnen landen in hun praktijk. Nu we met Intimate Implant aan het exposeren zijn, starten wetenschappers van het UMC Utrecht bijvoorbeeld met hun onderzoek naar de reacties en impact van het werk, en schrijven daar een rapport over die weer gedeeld wordt binnen onze funding partner INKplant, een consortium die regeneratieve implantaten ontwikkelt. Maar ook inzichten die tijdens het proces al naar boven kwamen, bijvoorbeeld mijn focus op de emotionele relatie tussen mens en implantaat – een perspectief dat in de wetenschap nog weinig aandacht krijgt – worden onderling gedeeld en bediscussieerd. Op die manier hoop ik dat mijn werk echt bijdraagt aan nieuwe kennis en inspiratie voor wetenschappers, en dat wetenschappers de waarde zien van het samenwerken met ontwerpers.

Daarnaast hoop ik bezoekers op een toegankelijke manier bewust te maken van de mogelijke implicaties van opkomende technologieën. Soms kan technologie zo complex en abstract zijn, dat het voor veel mensen lastig is om te vatten wat de impact kan zijn. Ik hoop dat mijn werk daar bij helpt. Als het de volgende keer op een verjaardag dan over genetische modificatie, kunstmatige intelligentie of implantaten gaat, dat iemand inhoudelijk kan meepraten en een standpunt kan innemen.

Wat is een droomproject dat je graag in de toekomst zou willen realiseren en waarom?

Het lijkt me nog wel mooi om ooit iets op écht grote schaal te ontwerpen. Ik las in de biografie van Walt Disney dat-ie from scratch een complete stad wilde ontwerpen, dat hij het Experimental Prototype Community of Tomorrow noemde. Best wel gestoord, maar ook inspirerend. Echt een droomproject heb ik niet geloof ik. Ik droom er vooral van om een plek te bouwen waarbinnen kunstenaars, ontwerpers en wetenschappers met elkaar kunnen samenwerken aan vernieuwende projecten die maatschappelijke impact hebben. Zo’n plek zou ik graag willen faciliteren. Ik hoef dan zelf ook echt niet altijd de uitvoerende ontwerper te blijven.

Stel je mag één persoon kiezen voor dé ultieme samenwerking (een wetenschapper, kunstenaar, filosoof, bioloog, ontwerper, politicus, wie dan ook). Wie zou je kiezen en waarom?

Ik vind Neri Oxman fantastisch en een groot voorbeeld. Met haar zou ik heel graag willen samenwerken, vooral om te leren van haar ontwerpproces en hoe ze haar bedrijf managed. Hoe komen ze tot hun innovatieve projecten en ideeën, waar haalt ze funding vandaan, hoe zorgt ze ervoor dat haar projecten impact hebben?

Als je later vanachter de geraniums terugblikt op jouw carrière als ontwerper. Wat hoop je dan te hebben bereikt?

Allereerst hoop ik zelf nog veel en lang mooie projecten te mogen doen. Maar zoals eerder gezegd hoop ik uiteindelijk ook een plek te bouwen om andere ontwerpers en wetenschappers te faciliteren bij het opzetten en uitvoeren van mooie projecten. En het zou mooi zijn als het tegen die tijd meer norm dan uitzondering is dat ontwerpers en wetenschappers met elkaar samenwerken, en dat ik daar een kleine bijdrage aan heb mogen leveren.