Samen de lange bouwketen doorbreken
“Welkom in The New Block, de hotspot voor de circulaire bouweconomie”, verwelkomt Kirsti Pol de architecten, gebiedsontwikkelaars, producenten van bijvoorbeeld tegels van zeewier en muren gemaakt van reststromen die we door de wc spoelen, beleidsmakers, opdrachtgevers, mensen van bouw- en installatiebedrijven.
Op een stormachtige donderdag verzamelen de makers en marktpartijen zich voor een workshop. Nadat ze ’s morgens een rondleiding kregen in het Exploded View Beyond Building op het Ketelhuisplein. Ze konden er de negen materialen van de aanwezige producenten ruiken, zien en voelen die deelnemen aan het TNO-programma ‘The Exploded View als fieldlab voor emissieloos bouwen’.
Ontmoeten
In het oude servicegebouw van Mircrolab aan de rand van Strijp-S moet zich de komende jaren een podium voor duurzaamheid ontvouwen. Vorig jaar stond het nog vol installaties, laat Pol weten, “je kon er nauwelijks lopen”. “Nu is het nog leeg, al staat er al wel een aantal materialen tentoongesteld, en het lekt nog aan alle kanten. Een verwarming is de volgende stap. Maar dit moet een plek worden waar we elkaar kunnen ontmoeten, waar je 1:1 kunt afspreken en waar je goede voorbeelden kunt zien.”
Elkaar ontmoeten is nodig, meent ook Sanne van Leeuwen, die vanuit TNO meewerkt aan het programma ‘The Exploded View als fieldlab voor emissieloos bouwen’. De workshop is de eerste van drie workshops waar de producenten van materialen en de marktpartijen met elkaar in gesprek gaan over waar ze tegenaan lopen als het gaat om circulair biobased bouwen.
Van Leeuwen: “Je hoort toch veel dezelfde dingen terugkomen. Het is nog te nieuw, te onbekend en te duur. Dat willen we verder uitdiepen een aanscherpen. We willen de komende tijd met de producenten aan de slag. Want dat is nodig op te schalen met biobased materialen.”
Kennis
Tijdens de workshop bespreken de deelnemers in groepen waar ze tegenaan lopen. Van Leeuwen: “Je merkt dat er een hiaat zit in kennis tussen degenen die het materiaal ontwikkelen en degenen die het installeren en onderhouden. Architecten en bouwers weten niet van het bestaan van materialen af.”
Wat volgens Van Leeuwen niet helpt is dat “onze bouwketen in Nederland zo ontzettend lang is”. “Er zijn zoveel MBK-partijen, in elk project is er wel een andere samenwerking. Bijna nooit zie je een vaste combinatie van opdrachtgever, architect, uitvoerder, installateur. Dat is een interessant gegeven en goed om elkaar nu echt meer te gaan spreken.”
In een discussie werpt Eva Aarts, van start-up Waterweg – dat waterpassende tegels van bagger uit rivieren en kanalen maakt – op, dat ze merkt dat gemeenten wel zeggen dat ze lokaal, duurzamer en in co-creatie willen werken, maar dat ze niet meer voor een tegel gemaakt van bagger willen betalen dan voor een tegel gemaakt van beton. “Het is dus concurreren met beton wat al 100 jaar bestaat.”
Certificaten
Al het biobased materiaal moet net zoals elk bouwmateriaal, voldoen aan eisen, het moet certificaten hebben. Aarts: “Alle eisen rondom betontegels zijn gemaakt voor betontegels. Er is weinig flexibiliteit voor biobased.” Als nieuwkomer op de markt moet Aarts met haar compagnon Wies van Lieshout aan allerlei eisen voldoen en daarvoor informatie aanleveren, “maar die hebben we vaak nog niet”.
Sladjana Mijatovic, van gebiedsontwikkelaar BPD, wil een lans breken voor de overheid. Ze werkte immers vijf jaar voor de gemeente Amsterdam. “Ik ben het ermee eens dat bij innovatieve aanbestedingen er functioneler uitgevraagd kan worden, maar bepaalde certificaten zijn er niet voor niets. Je moet ook voor dat stadsbankje of tegel een bepaalde veiligheid garanderen. Ik onderschrijf dat het eenvoudiger kan, maar het moet in balans zijn.”
Dit soort discussies zijn voor Aarts belangrijk. “Wij merken dat iedereen de verantwoordelijkheid doorschuift als het gaat over circulair biobased bouwen. Als je bij elkaar komt hoor je heel duidelijk waar ieders vragen liggen en hoe iedereen in de race zit. Dit traject is goed dat je echt laat zien dat het mogelijk is om met elkaar leren van alle dingen die we nog niet weten. Die balans is mooi. Vandaag was eigenlijk een bevestiging van wat we al weten. Dat is prettig, we weten dat we op de goede weg zitten.”
Inspiratie
Mijatovic was tijdens de rondleiding nog zoekende of ze de ontwerpers wel verder zou kunnen helpen in haar rol als gebiedsontwikkelaar, zegt ze na afloop van de workshop. “Maar je merkt dat zij erg gebaat zijn om het proces te snappen. Hoe je tot opschaling komt en de stap van productontwikkeling naar de markt maakt. In die zin heb ik toch iets kunnen bijdragen. En ik heb zelf weer veel inspiratie gekregen.”
“Zo’n baggertegel is precies wat wij zouden willen. Waar zij tegenaan lopen, daar lopen wij ook tegenaan. Je hebt met een keten te maken en die moet helemaal meegenomen worden.”
De negen deelnemende producenten aan het TNO-programma ‘The Exploded View als fieldlab voor emmissieloos bouwen’ zijn: Blueblocks, EXIE NV, Mogu, Omlab, Rik Makes, Scape Agency, Strotec, Studio Klarenbeek & Dros, Waterweg.